قص عملکرد مفصل ساکروایلیاک به عنوان یکی از دلایل درد پایین کمر و یا پا شناخته می‌شود. در این حالت درد پا می‌تواند بسیار مشکل‌ساز بوده و شبیه به درد سیاتیک یا درد ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کمر احساس شود.
منبع درد مفصل ساکروایلیاک در بدن
مفصل ساکروایلیاک در کنار قاعده ستون فقرات، زیر ستون فقرات کمری و بالای استخوان دنبالچه (کوکسیکس) قرار دارد. این مفصل استخوان ساکروم (استخوان سه‌گوشی که در قاعده ستون فقرات قرار دارد) را به لگن (بال ایلیاک ) متصل می‌کند.
این مفصل عموماً دارای ویژگی‌های زیر است:
- کوچک و بسیار قوی بوده و رباط‌های نیرومندی که در اطرافش قرار دارند از آن حمایت می‌کنند
- دامنه حرکتی بسیار کمی دارد
- نیروهای وارده از نیم‌تنه بالا را به لگن (باسن) و پاها منتقل می‌کند
- به شکل یک ساختار جاذب شوک عمل می‌کند
لیل درد این مفصل مشخص نیست، اما گمان می‌رود که تغییر در حرکت طبیعی این مفصل علت دردناک شدن آن باشد. درد این مفصل می‌تواند ناشی از یکی از عوامل زیر باشد:
- حرکت بیش از اندازه (بیش‌تحرکی یا ناپایداری): عموماً درد در پایین کمر و یا باسن احساس می‌شود و ممکن است به کشاله ران‌ها نیز منتشر شود.
- حرکت بسیار کم (کم‌تحرکی یا ثابت ماندن): عموماً درد در یک طرف پایین کمر یا باسن احساس شده و می‌تواند به پاها نیز منتشر شود. معمولاً، درد تنها تا بالای زانوها منتشر می‌شود، البته گاهی اوقات تا مچ پاها نیز پایین می‌رود. این درد به درد سیاتیک یا درد ناشی از رادیکولوپاتی که از عصب سیاتیک به پایین منتشر می‌شود شبیه است.
این عارضه بیشتر بین زنان جوان و میانسال شایع است.
پیشینه نقص عملکرد مفصل ساکروایلیاک
به مدت چندین دهه، احتمال داده می‌شد که مفصل ساکروایلیاک یکی از دلایل اصلی درد پایین کمر و یا پاها باشد، که البته مشکل بودن اثبات آن با استفاده از تست‌های تشخیصی استاندارد باعث شد بسیاری از دانشمندان علم پزشکی در این مورد تردید داشته باشند.
همچنین طی بیست تا سی سال گذشته، تمرکز علم پزشکی بر درد‌های ناشی از مشکلات دیسک کمر (مثل بیرون‌زدگی دیسک و بیماری تخریبی دیسک) که یکی از دلایل شایع درد پایین کمر و یا پاها محسوب می‌شوند بیشتر شده است. البته، هر چند که در حال حاضر نیز تشخیص نقص عملکرد مفصل ساکروایلیاک کار سختی است، با این حال، روش تزریق داروی بی‌حسی به مفصل ساکروایلیاک روش بسیار خوبی برای تشخیص این عارضه شناخته می‌شود.
تشخیص
تشخیص دقیق نقص عملکرد مفصل ساکروایلیاک می‌تواند کار سختی باشد زیرا علائم آن شبیه علائم سایر عارضه‌های شایع ازجمله سایر کمردرد‌های مکانیکی مثل سندرم فاست و همچنین عارضه‌های دیگر ستون فقرات کمری ازجمله بیرون‌زدگی دیسک و رادیکولوپاتی (دردی در امتداد عصب سیاتیک که به طرف پاها منتشر می‌شود) است.
معمولاً تشخیص این عارضه از طریق معاینه فیزیکی (برای کنار گذاشتن سایر علل) و/یا یک تزریق (برای تسکین درد) انجام می‌شود.
معاینه فیزیکی برای تعیین منبع درد
در معاینه فیزیکی، پزشک تلاش می‌کند تا با حرکت دادن مفصل ساکروایلیاک مشخص کند که آیا این مفصل منبع درد است یا خیر. اگر این حرکت دادن مفصل، مجدداً باعث بروز درد شده و همچنین ثابت شود که سایر منابع بالقوه درد (مانند بیرون‌زدگی دیسک که در نتایج ام‌آرآی قابل تشخیص است) نیز ارتباطی به علائم و درد بیمار ندارند، مفصل ساکروایلیاک می‌تواند دلیل درد باشد.
چندین تست تحریکی ارتوپدی وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای ایجاد علائم درد مفصل ساکروایلیاک استفاده کرد. اصولاً، مثبت بودن نتیجه چندین تستی که در آن‌ها درد مفصل ساکروایلیاک ایجاد (بازسازی) می‌شود، احتمال تشخیص صحیح نقص عملکرد مفصل ساکروایلیاک را بالا می‌برد.
برای مثال، یک معاینه فیزیکی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بیمار می‌تواند رو به بالا روی لبه تخت معاینه دراز بکشد، طوری که پای طرف درگیر بدن از لبه تخت آویزان باشد یا روی یک چهارپایه نزدیک به تخت قرار بگیرد به‌طوری‌که مفصل ساکروایلیاک روی لبه تخت قرار بگیرد.
- بیمار می‌تواند برای کمتر کردن تأثیر سایر اندام‌ها بر مفصل ساکروایلیاک پای آویزان شده، زانوی پای مقابل را به طرف سینه خود بکشد. در این وضعیت، هیچ تکیه‌گاهی برای مفصل ران وجود نداشته و وارد آوردن فشار روی بال ایلیاک (لگن) یا قسمت بالای ران باعث بروز درد در بیمار می‌شود.
- از آنجا که در چنین وضعیتی سایر ساختارهای ستون فقرات کمری و لگن نیز تحت فشار قرار می‌گیرند، باید مطمئن شد که آیا درد دقیقاً در مفصل ساکروایلیاک بروز می‌کند.
تزریق برای تعیین منبع درد
تزریق به مفصل ساکروایلیاک، که به آن بلوک مفصل ساکروایلیاک هم گفته می‌شود، یک تست تشخیصی مفید برای تشخیص درد این مفصل است. البته، برای وارد کردن سوزن به قسمت مناسب مفصل ساکروایلیاک به یک پزشک ماهر و باتجربه نیاز است. برای همین، معمولاً این تزریق تحت هدایت سونوگرافی انجام می‌شود تا از دقت تزریق اطمینان حاصل شود. گاهی اوقات یک ماده رنگی تزریق می‌شود تا مفصل بهتر دیده شود که به این روش آرتروگرام گفته می‌شود.
در این تست، پزشک با استفاده از هدایت فلوروسکوپی (دیدن تصاویر اشعه ایکس به صورت زنده) یک سوزن را به مفصل ساکروایلیاک بیمار وارد کرده و لیدوکائین (یک محلول بی‌حس کننده) را به آن تزریق می‌کند. اگر تزریق، درد بیمار را تسکین دهد، می‌توان نتیجه گرفت که مفصل ساکروایلیاک منبع درد است. معمولاً، به طور همزمان یک محلول استروئیدی هم تزریق می‌شود تا التهاب مفصل ساکروایلیاک و درد آن را کاهش دهد.
راه ها و روش های درمان
درمان‌های موجود برای نقص عملکرد مفصل ساکروایلیاک (درد مفصل ساکروایلیاک) معمولاً محافظه‌کارانه (یعنی غیرجراحی) بوده و هدف آن‌ها این است که مفصل دوباره قابلیت حرکت طبیعی‌اش به دست بیاورد.
معمولاً از روش‌های درمانی زیر برای نقص عملکرد مفصل ساکروایلیاک استفاده می‌شود:
یخ، گرما و استراحت
عموماً درمان‌های اولیه‌ای که توصیه می‌شوند عبارتند از استفاده از یخ یا کیسه‌های سرد، که به فواصل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای برای کاهش التهاب روی محل درگیر گذاشته می‌شود، و در کنار آن استراحت، که به کاهش درد کمک می‌کند. بسته به مدت دوام درد شدیدی که وجود دارد، می‌توان بین ۲ روز تا ۲ هفته از یخ استفاده کرد. پس از آن که التهاب کاهش پیدا کرد، بیمار می‌تواند به تدریج به فعالیت‌ها عادی خود برگردد. استفاده از گرما (مانند باندهای گرمکن یا حمام داغ) هم به فرایند بهبودی کمک می‌کند، البته نباید در دوره‌ای که در بسیار شدید است از آن استفاده شود.
داروها
اغلب اولین روش‌های درمانی که مورد امتحان قرار می‌گیرند شامل مصرف داروهای مسکن (مثل استامینوفن) و ضدالتهاب (مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن) برای کاهش تورم، که معمولاً باعث افزایش درد بیمار می‌شود
درمان دستی (کایروپرکتیک )
درمان‌های دستی که توسط یک کایروپراکتور، یک استئوپات (متخصص استخوان درمانی) یا سایر متخصصان حوزه بهداشت و درمان که در این زمینه مهارت دارند انجام می‌شوند نیز به بهبود این عارضه کمک می‌کنند. این شیوه برای مواردی که مفصل ساکروایلیاک حرکت نمی‌کند یا قفل شده بسیار مؤثر است؛ البته اگر مفصل ساکروایلیاک دچار بیش‌تحرکی شده باشد، استفاده از این شیوه دردناک و آزاردهنده خواهد بود. این نوع درمان به چندین روش انجام می‌شود، از جمله: دستکاری در حالت دراز کشیده به پهلو، تکنیک دراپ (که با استفاده از یک تخت مخصوص انجام می‌شود) ، تکنیک‌های بلاک کردن و روش‌هایی که با استفاده وسایل انجام می‌شوند. درمانگر شما روشی را که بیشتر از همه برای شرایط‌تان مناسب است برایتان انتخاب می‌کند.
ارتزها یا بریس‌ها
وقتی که مفصل ساکروایلیاک دچار بیش‌تحرکی شده یا بیش از حد شل است، می‌توان ارتوز یا بریسی با پهنایی در حدود یک کمربند را دور کمر پیچاند و آن را محکم کشید تا آن ناحیه ثبات پیدا کند. گاهی اوقات، در مواردی که مفصل دچار درد و التهاب است این روش بسیار مفید است. هنگامی که درد و التهاب تسکین یافت می‌توان ارتوز را برداشت.
فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپی کنترل شده به تدریج به تقویت عضلات اطراف مفصل ساکروایلیاک و افزایش دامنه حرکتی این مفصل کمک می‌کند. به علاوه، تمرینات ایروبیک کم‌فشار و ملایم به افزایش گردش خون در ناحیه درگیر و بهبودی آن کمک می‌کنند. برای درد شدید نیز آب‌درمانی گزینه معقولی است زیرا خاصیت شناوری آب فشار موجود بر روی مفصل دردناک را کاهش می‌دهد.
تزریق به مفصل ساکروایلیاک
دلیل اصلی تزریق به مفصل ساکروایلیاک این است که مشخص شود که آیا مفصل ساکروایلیاک دلیل درد بیمار است یا خیر، البته انجام این تزریق برای تسکین فوری درد بیمار هم مفید است. عموماً در کنار داروی بی‌حسی (مثل لیدوکائین، بویپواکائین یا نووکائین) یک داروی ضدالتهاب (مثل یک کورتیکواستروئید) نیز تزریق می‌شود که می‌تواند با کاهش التهاب اطراف مفصل به کاهش درد کمک کند. تسکین فوری درد به بیمار کمک می‌کند تا بتواند یک برنامه فیزیوتراپی را شروع کرده و به سطح فعالیت‌های طبیعی خود برگردد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.